Roselle (Rusellae in het Latijn), was ooit een belangrijk centrum van de Etruskische beschaving en behoorde tot de Etruskische Dodecapolis, een confederatie van twaalf Etruskische steden die een politieke, economische en religieuze alliantie vormden. In 294 v.o.t. verloor het zijn politieke onafhankelijkheid aan Rome. Archeologische onderzoeken hebben een belangrijke Romeinse fase en een aantal monumenten uit die tijd aan het licht gebracht: het forum, de basiliek, het amfitheater, de baden, het Augusteum en enkele woningen waaronder de elegante Domus dei Mosaici.

Het gebouw dat bekendstaat als Augusteum, was de belangrijkste plaats in de kolonie voor de keizerlijke cultus. Dit wordt verondersteld vanwege de vondst van een reeks beelden die de keizerlijke familie voorstellen. In de jaren 1960 en 1980 heeft de Soprintendenza per i Beni Archeologici della Toscana ongeveer veertig marmeren erebeelden (1e eeuw na C.) opgegraven die ooit de openbare gebouwen van de stad sierden, waaronder de beeldencycli die gevonden werden in de Domus degli Augustales en in de ‘Basilica dei Bassi'.
De twee zittende beelden, die groter zijn dan levensgroot, gevonden in de buurt van de oostelijke muur van het Augusteum, stellen het keizerlijke paar voor dat na hun dood werd vergoddelijkt: de vrouwelijke figuur, afgebeeld als Ceres, is Livia; terwijl de mannelijke figuur, zonder hoofd en afgebeeld volgens de iconografie van Jupiter Capitolinus, wordt toegeschreven aan Augustus of Claudius.

Drie andere portretten, Tiberius, Drusus de jongere en Agrippina de oudere, werden direct ten zuiden van de hal gevonden, in de Domus dei Mosaici, het huis van de mozaïeken. Het is mogelijk dat ze oorspronkelijk ook in het Augusteum stonden.[5] Bij de opgravingen van het gebouw werd ook een bijzonder beeld gevonden van een man met een harnas aan. Tussen het Forum en het Augusteum is een kopie van het beeld te zien.

Rusellae en het Augusteum

Het monument dat het duidelijkst de relatie tussen de stad en de Julius-Claudiaanse dynastie documenteert, is ongetwijfeld het Augusteo, de zetel van de keizercultus waar oorspronkelijk de beeldengroep uit zaal 11 stond. Het gebouw, met een rechthoekige plattegrond, stond in het zuidelijke deel van het forum en had een ingang aan de westkant en een apsis aan de oostkant. De lange zijden werden intern onderbroken door vijf nissen waarin de beelden van de leden van de keizerlijke familie stonden. De muren, gebouwd in opus reticulatum, waren bekleed met marmeren platen en pleisterwerk dat was beschilderd in imitatie van marmer, terwijl het gewelf was versierd met gekleurd stucwerk.[3].

Het gebouw dateert uit de jaren onmiddellijk na de troonsbestijging van Claudius (41 n.C.): de afschaffing van de apsis is waarschijnlijk toe te schrijven aan de overgang van een ontwerp dat alleen het cultusbeeld van Augustus (overleden in 14 n.C. en vergoddelijkt) voorzag, naar een ontwerp waarin naast Augustus ook zijn vrouw Livia werd afgebeeld, na de goddelijke status die Claudius haar in 41 of kort daarna had verleend? Livia was in 29 n.C. gestorven onder het bewind van haar zoon Tiberius, die haar de goddelijke eer had ontzegd. Archeologisch onderzoek op de site van Roselle heeft een aanzienlijke hoeveelheid marmeren beelden en portretten opgeleverd die oorspronkelijk in openbare en particuliere gebouwen uit de vroege keizertijd stonden. Dit wijst niet alleen op de rijkdom en het welzijn van de stad, maar ook op dat van bepaalde welgestelde families die als beschermheren optraden [3].

Het Augusteum, de domus degli Augustali

Aan de zuidkant van het Forum bevindt zich het Augusteum, de zetel van de Flamines Augustales, bestaande uit een rechthoekige zaal met een apsis, daterend uit de 1e eeuw na C. dat gebruikt werd voor feesten van de keizerlijke familie en traditioneel de Domus degli Augustales werd genoemd. In de muren bevonden zich nissen met beelden van leden van de Julio-Claudiaanse familie, terwijl op twee sokkels bij de apsis beelden van keizer Claudius en Livia stonden, die als goden vereerd werden.
De bouw ervan werd bepaald door de beperkte ruimte die werd vrijgelaten door de aangrenzende gebouwen (de zogenaamde ‘Domus dei Mosaici’ en ‘Tempietto’: de westelijke oriëntatie, naar de vallei van het oude meer van Prile, maakte het niet direct toegankelijk vanaf het openbare plein met portieken.[11] 

Naast het Augusteum bevindt zich de cella of kelder van een kleine tempel, Il Tempietto, gewijd aan Divus Augustus.

De standbeelden van de Julio-Claudiaanse dynastie, die deels teruggevonden samen met talrijke epigrafische fragmenten, ook gerelateerd aan mannelijke en vrouwelijke leden van de keizerlijke familie, weren ondergebracht in het Museo archeologico di Grosseto. De inscripties op steenfragmenten en sokkels zijn echter al sinds 1980 overvloedig bestudeerd , maar de sculpturale overblijfselen blijven, bijna vijftig jaar later, nog steeds onderbelicht in het archeologisch onderzoek.

De Julisch-Claudische dynastieregeerde over het Romeinse Rijk van 27 v.o.t. tot 68 n.C. en omvatte de eerste vijf keizers: Augustus, Tiberius, Caligula, Claudius en Nero.
De term Julisch-Claudisch verwijst naar de twee families die de keizerlijke dynastie vormden: de Julii Caesares en de Claudii Nerones.
Augustus was de eerste keizer van het Romeinse Rijk. Hij werd geboren als Gaius Octavius, en was een achterneef en geadopteerde zoon van Julius Caesar. Na Caesars dood nam Octavius de macht over en werd in 27 v.o.t.. door de senaat de eretitel Augustus (de verhevene) gegeven, waarmee hij de eerste Romeinse princeps (of "Keizer") van het Romeinse rijk werd. Met het principaat voerde hij een nieuwe, duurzame staatsinrichting in, ter vervanging van de republiek die in de honderdjarige burgeroorlog geheel verwoest was.
Door steeds meer verschillende bevoegdheden van republikeinse magistraten naar zich toe te trekken kreeg hij als alleenheerser de feitelijke macht over Rome in handen.
Augustus' regeerperiode (27 v.o.t. - 14 n.C.) wordt vaak gezien als een tijd van vrede en welvaart, bekend als de Pax Romana. Hij hervormde de Romeinse Republiek tot een monarchie, het Principaat, waarbij hij de macht deelde met de senaat, maar zelf de feitelijke heerser was.

Augustus' erfenis is aanzienlijk. Hij wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke Romeinse keizers en zijn bewind legde de basis voor de eeuwenlange stabiliteit van het Romeinse Rijk.